Θα εξαφανίσει τους αρχιτέκτονες η τεχνητή νοημοσύνη;

H Wanyu He, μία αρχιτέκτονας με έδρα το Shenzhen της Κίνας και ιδρύτρια της XKool, μιας εταιρείας τεχνητής νοημοσύνης, είναι αποφασισμένη να φέρει επανάσταση στον κλάδο της αρχιτεκτονικής. Δείχνει γελώντας ένα ξενοδοχειακό συγκρότημα 500 δωματίων που σχεδιάστηκε μέσα σε λίγα λεπτά με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης ενώ λέει αδιάφορα «έχει ήδη κατασκευαστεί! Χρειάστηκαν τεσσεράμισι μήνες από την αρχή μέχρι το τέλος».

Οι υποσχέσεις – και οι κίνδυνοι – της τεχνητής νοημοσύνης έχουν απασχολήσει τον κόσμο της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού τους τελευταίους μήνες, αλλά λίγοι έχουν αντιληφθεί ότι η επανάσταση βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Εργαλεία δημιουργίας εικόνων όπως το Dall-E, το Midjourney και το Stable Diffusion έχουν επιτρέψει την αβίαστη δημιουργία σαγηνευτικών οραμάτων: Ουρανοξύστες στο στυλ του Frank Lloyd Wright, φανταστικά mash-ups επιστημονικής φαντασίας και art nouveau, καλαμαρωτές σκάλες από marshmallow, κτίρια φτιαγμένα από σκουπίδια.

Μπορεί να είναι διασκεδαστικό να οραματίζεται κανείς τον Γκαουντί να σχεδιάζει κουζινικά γκάτζετ ή τον Λε Κορμπυζιέ να ασπάζεται τον παραμετρικισμό, αλλά η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται ήδη για να διαμορφώσει τον πραγματικό κόσμο – με εκτεταμένες συνέπειες.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΤΗΣ UDC TRAINING ΓΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ

Πέρα από το ανθρώπινο

«Το πρόβλημα με τους αρχιτέκτονες είναι ότι επικεντρωνόμαστε σχεδόν αποκλειστικά στις εικόνες», λέει ο Neil Leach, συγγραφέας του βιβλίου Architecture in the Age of Artificial Intelligence. «Αλλά η πιο επαναστατική αλλαγή βρίσκεται στον λιγότερο σέξι τομέα: Την αυτοματοποίηση ολόκληρου του σχεδιαστικού πακέτου, από την ανάπτυξη των αρχικών επιλογών μέχρι την κατασκευή. Όσον αφορά τη στρατηγική σκέψη και την ανάλυση σε πραγματικό χρόνο, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη πολύ πιο πέρα από ό,τι μπορούν να κάνουν οι αρχιτέκτονες. Αυτό θα μπορούσε να είναι το τελευταίο καρφί στο φέρετρο ενός επαγγέλματος».

Κατά την άποψη του Leach, η XKool βρίσκεται στην αιχμή του δόρατος της αρχιτεκτονικής τεχνητής νοημοσύνης. Η Wanyu He ίδρυσε την εταιρεία το 2016, μαζί με άλλους που εργάζονταν για την OMA, το αρχιτεκτονικό γραφείο του διάσημου Rem Koolhaas (εξ ου και τα ονόματα της εταιρείας). Είχαν απογοητευτεί από αυτό που θεωρούσαν ως έναν ξεπερασμένο τρόπο εργασίας. «Δεν φανταζόμουν έτσι το μέλλον της αρχιτεκτονικής» λέει η He, η οποία εργάστηκε στο γραφείο της OMA στο Ρότερνταμ πριν μετακομίσει στην Κίνα για να επιβλέψει την κατασκευή του κτιρίου του Χρηματιστηρίου της Σενζέν. «Οι διαδικασίες σχεδιασμού και κατασκευής ήταν τόσο παραδοσιακές και χωρίς καινοτομία».

Η ίδια και οι συνάδελφοί της εμπνεύστηκαν να ξεκινήσουν την startup τους μετά την παρακολούθηση του AlphaGo, του πρώτου προγράμματος υπολογιστή που νίκησε έναν πρωταθλητή στο κινεζικό επιτραπέζιο παιχνίδι Go το 2016. «Τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να εισάγουμε αυτή τη νοημοσύνη στον τρόπο εργασίας μας με τον αλγοριθμικό σχεδιασμό;» λέει η ίδια. «Το CAD [σχεδιασμός με τη βοήθεια υπολογιστή] χρονολογείται από τη δεκαετία του ’70. Το BIM [μοντελοποίηση κτιριακών πληροφοριών] είναι από τη δεκαετία του ’90. Τώρα που έχουμε τη δύναμη του υπολογιστικού σύννεφου και των μεγάλων δεδομένων, ήρθε η ώρα για κάτι νέο».

Σχεδιασμός από ρομπότ για ρομπότ επισκέπτες

Η XKool στοχεύει να παρέχει μια πλατφόρμα «όλα σε ένα», χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη για να βοηθήσει στα πάντα, από τη δημιουργία γενικών σχεδίων, χρησιμοποιώντας δεδομένες παραμέτρους όπως οι απαιτήσεις για το φως της ημέρας, τα πρότυπα χώρου και οι τοπικοί κανονισμοί σχεδιασμού, μέχρι τη δημιουργία εσωτερικών χώρων και κατασκευαστικών λεπτομερειών. Έχει επίσης αναπτύξει ένα εργαλείο για τη μετατροπή μιας δισδιάστατης εικόνας ενός κτιρίου σε τρισδιάστατο μοντέλο και τη μετατροπή μιας δεδομένης λίστας μεγεθών δωματίων σε κατόψεις. Είναι νωρίς ακόμα και, μέχρι στιγμής, τα αποτελέσματα είναι δυσκίνητα: το ξενοδοχείο της Σενζέν μοιάζει πολύ σαν να σχεδιάστηκε από ρομπότ για έναν στρατό ρομποτικών επισκεπτών.

Ορισμένοι αρχιτέκτονες ζητούν προσοχή – όχι από φόβο για τις δουλειές τους, αλλά εξαιτίας του τι θα μπορούσε να γεννήσει η τεχνολογία και της πιθανότητας κατάχρησης των δεδομένων. «Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί» λέει η Μάρθα Τσιγκάρη, επικεφαλής της εφαρμοσμένης έρευνας και ανάπτυξης της Foster + Partners στο Λονδίνο.

«Μπορεί να είναι επικίνδυνο αν δεν γνωρίζετε ποια δεδομένα χρησιμοποιήθηκαν για την εκπαίδευση του μοντέλου ή αν δεν τα έχετε ταξινομήσει σωστά. Τα δεδομένα είναι το παν: Αν βάλεις σκουπίδια μέσα, θα πάρεις σκουπίδια έξω. Οι συνέπειες για την ιδιωτικότητα των δεδομένων και την πνευματική ιδιοκτησία είναι τεράστιες – είναι τα δεδομένα μας διασφαλισμένα από άλλους χρήστες; Χρησιμοποιούνται για την επανεκπαίδευση αυτών των μοντέλων στο παρασκήνιο;».

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΤΗΣ UDC TRAINING ΓΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ

Ζωντανά κτίρια;

Η Τσιγκάρη και η ομάδα της διερευνούν τις δυνατότητες της μηχανικής μάθησης τα τελευταία πέντε χρόνια, στους δικούς τους ασφαλείς διακομιστές, χρησιμοποιώντας δεδομένα από την εκτεταμένη βιβλιοθήκη έργων Foster. Ένα από τα πρώτα τους πειράματα χρησιμοποίησε την τεχνητή νοημοσύνη για να διερευνήσει πώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν θερμοαποκρινόμενα πλαστικά υλικά σε προσόψεις, αλλάζοντας το σχήμα τους ώστε να ανταποκρίνονται στη θερμοκρασία.

«Ανάλογα με τη διαστρωμάτωση του ελάσματος, θα μπορούσατε να έχετε διαφορετική παραμόρφωση υπό διαφορετικές συνθήκες θερμότητας» λέει ο Sherif Tarabishy, επικεφαλής του τμήματος μηχανικής μάθησης και τεχνητής νοημοσύνης της Foster + Partners. «Φανταστείτε μια πρόσοψη που θα μπορούσε να παραμορφώνεται παθητικά, δημιουργώντας περσίδες ή προεξοχές για τη σκίαση διαφορετικών τμημάτων ενός κτιρίου ανάλογα με τη θερμοκρασία».

Παρόλο που η επιστήμη που απαιτείται για να γίνουν τέτοια πράγματα είναι πολύ μακριά, η τεχνητή νοημοσύνη επιτρέπει το είδος των υπολογισμών και της προγνωστικής μοντελοποίησης που πριν ήταν απίστευτα χρονοβόρα. Η ομάδα της Τσιγκάρη έχει επίσης αναπτύξει μια μηχανή προσομοίωσης που επιτρέπει την ανάλυση των κατόψεων σε πραγματικό χρόνο – δείχνοντας πόσο καλά συνδέεται το ένα μέρος ενός κτιρίου με το άλλο – δίνοντας στους σχεδιαστές άμεση ανατροφοδότηση σχετικά με τις επιπτώσεις της μετακίνησης ενός τοίχου ή ενός επίπλου.

Ο Tarabishy δείχνει ένα παλλόμενο χρωματικά κωδικοποιημένο διάγραμμα ενός γραφείου, γεμάτο αίθουσες συσκέψεων και γραφεία: Αυτός ο καιρικός χάρτης από στροβιλισμένα, παλλόμενα χρώματα αλλάζει καθώς η τεχνητή νοημοσύνη μετακινεί τα δωμάτια στη βέλτιστη διάταξη. Είναι εντυπωσιακό, αλλά υποδηλώνει επίσης ένα είδος υπερ-αυτοματοποίησης, τα πάντα βαθμονομημένα για απόλυτη αποτελεσματικότητα. Μήπως η υπερβολική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να εξαλείψει την απόλαυση της νωχελικότητας, τη γοητεία του περισσεύματος και του απρογραμμάτιστου;

Όπως η τεχνολογία deepfake στον κινηματογράφο ανασταίνει νεκρούς ηθοποιούς

Το γραφείο της αείμνηστης Zaha Hadid, ZHA, με επικεφαλής τον τεχνο-ευαγγελιστή Patrik Schumacher, έχει αγκαλιάσει την τεχνητή νοημοσύνη για την πρώιμη «ιδεοληψία», χρησιμοποιώντας το Midjourney για να παράγει επιλογές στο χαρακτηριστικό στυλ του σπιτιού της.

«Δεν χρειάζεται καν να κάνεις πολλά» δήλωσε ο Schumacher. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα μεθυστικά οράματα της εταιρείας για ένα συγκρότημα θερέτρων σπα στην έρημο στο Neom, την αμφιλεγόμενη «έξυπνη πόλη» στη Σαουδική Αραβία, δημιουργήθηκαν με τεχνητή νοημοσύνη – και πιθανότατα δεν θα δουν ποτέ το φως της ημέρας. Πρόκειται για εικόνες με μηδενικό βάθος για ένα έργο που αφορά μόνο την εικόνα.

Μια τέτοια εργασία εγείρει ένα ενδιαφέρον ερώτημα σχετικά με το μέλλον της εταιρίας Zaha Hadid και άλλων παρόμοιων. Ακριβώς όπως η τεχνολογία deepfake καθιστά δυνατή την αναβίωση νεκρών ηθοποιών σε νέους ρόλους, θα μπορούσαμε να δούμε έναν κόσμο όπου οι κατάλογοι αποθανόντων αρχιτεκτόνων χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία εκδοχών κάλυψης του έργου τους, αναμασώντας παραποιημένα κλασικά έργα σε έναν εμετικό βρόγχο ανατροφοδότησης; Με τα εργαλεία δημιουργίας να γίνονται όλο και πιο εξελιγμένα και να λειτουργούν με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, πόσος καιρός θα μεσολαβήσει μέχρι οι αρχιτέκτονες να αρχίσουν να φοβούνται για τα προς το ζην;

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΤΗΣ UDC TRAINING ΓΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ

Υπάρχει μέλλον;

«Θέλω να πιστεύω ότι συμπληρώνουμε, όχι ότι αντικαθιστούμε, τους αρχιτέκτονες» λέει ο Carl Christiansen, ένας Νορβηγός μηχανικός λογισμικού, ο οποίος το 2016 συνίδρυσε το εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης Spacemaker, το οποίο εξαγοράστηκε από τον τεχνολογικό γίγαντα Autodesk το 2021 έναντι 240 εκατομμυρίων δολαρίων και στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Forma.

«Το ονομάζω «AI στον ώμο» για να τονίσω ότι εξακολουθείτε να έχετε τον έλεγχο».

Το Forma μπορεί να αξιολογήσει γρήγορα ένα μεγάλο εύρος παραγόντων – από τον ήλιο και τον άνεμο μέχρι τον θόρυβο και τις ενεργειακές ανάγκες – και να δημιουργήσει την τέλεια διάταξη του χώρου. Επιπλέον, το περιβάλλον εργασίας του έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι ευανάγνωστο και από μη ειδικούς. Ο Christiansen το θεωρεί αυτό ως βασικό πλεονέκτημα, επιτρέποντας σε όλα τα μέρη να συμμετέχουν σε μια ανοιχτή, συνεργατική συζήτηση.

«Πρόκειται για ένα κοινόχρηστο, βασισμένο στο cloud εργαλείο, ανοιχτό σε όλους» λέει. «Έτσι, οι δήμοι και ο κόσμος μπορούν να κληθούν να συμμετάσχουν σε ένα έργο, να δουν τις αντισταθμίσεις και ακόμη και να πειραματιστούν οι ίδιοι με εναλλακτικές επιλογές. Αυτό το επίπεδο διαφάνειας δημιουργεί εμπιστοσύνη».

Τα τελικά αποτελέσματα είναι αδύνατο να προβλεφθούν, αλλά, είτε μας αρέσει είτε όχι, η τεχνητή νοημοσύνη ήρθε για να μείνει. «Οι αρχιτέκτονες είναι σαν στρουθοκάμηλοι με το κεφάλι στην άμμο. Αυτό που πρέπει να σχεδιάσουν αυτή τη στιγμή δεν είναι ένα άλλο κτίριο – αλλά το μέλλον του επαγγέλματός τους».