Βιοτεχνολογία: Πρόσφορο Έδαφος για Νεοφυείς Επιχειρήσεις

Οι σημερινές και μελλοντικές τάσεις στη βιομηχανική παραγωγή δείχνουν την ανάγκη για ολοένα και πιο πράσινες και βιώσιμες διεργασίες που θα βασίζονται σε αλληλουχίες φυσικών και χημικών διεργασιών, κατά προτίμηση από ανανεώσιμες πρώτες ύλες ή/και ενδιάμεσες χημικές ενώσεις πολλαπλών χρήσεων (platform chemicals) σε μια λογική κυκλικότητας με ελάχιστα ή και μηδενικά απόβλητα. Πολλές χημικές διεργασίες σύνθεσης μπορούν να πραγματοποιηθούν με βιοκατάλυση, είτε χρησιμοποιώντας καλλιέργειες μικροοργανισμών σε βιομηχανική κλίμακα (βιοαντιδραστήρες) είτε ένζυμα κυρίως φυτικής ή μικροβιακής προέλευσης.

Στην ίδια λογική εντάσσονται πλέον και οι περιβαλλοντικές δράσεις, όπως οι διεργασίες διαχείρισης αποβλήτων, είτε για αδρανοποίησή τους και τελική εναπόθεσή τους με ασφάλεια στο φυσικό περιβάλλον είτε –όλο και περισσότερο στο άμεσο μέλλον– για την εκμετάλλευσή τους σαν καινοτόμες πρώτες ύλες με νέα ζωή: προς μεταποίηση σε νέα προϊόντα (π.χ. βιοαποικοδομήσιμα πλαστικά) ή για την αυτόνομη χρήση τους σε νέους τομείς (π.χ. βελτιωτικά εδάφους στη γεωργία, πηγές ενέργειας μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα). Όπως και με τις διεργασίες σύνθεσης, το ίδιο και πολλές από αυτές τις περιβαλλοντικές διεργασίες εφεξής θα επιτελούνται όλο και περισσότερο με χρήση βιολογικών οργανισμών ή παραγώγων τους (π.χ. ενζύμων), όχι μόνο στο πλαίσιο καθιερωμένων τεχνολογιών, όπως η βιολογική κατεργασία αστικών και βιομηχανικών λυμάτων, αλλά και σε νεότερες εφαρμογές έντασης γνώσης, όπως η βιοαποκατάσταση εδαφών ή ακτών μολυσμένων με τοξικά απόβλητα, η βιοδιήθηση (biofiltration) επικίνδυνων αερίων ρύπων, οι υβριδικές βιο/φωτοκαταλυτικές μέθοδοι για απομάκρυνση μικρορύπων και πολλές άλλες.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

Ανάγκη για Εξειδικευμένους Επαγγελματίες

Πολλές βιομηχανίες (χημικές, φαρμάκων, τροφίμων, καλλυντικών και προϊόντων προσωπικής υγιεινής, λιπασμάτων) αλλά και πολλοί δημόσιοι οργανισμοί ή ΟΤΑ (επίβλεψη, ρύθμιση και έλεγχος συμμόρφωσης) προβλέπεται να έχουν όλο και περισσότερη ανάγκη από άριστα εκπαιδευμένους επαγγελματίες βιοτεχνολόγους με εξειδικευμένες αλλά και συνεχώς ανανεούμενες διεπιστημονικές γνώσεις βιολογικών επιστημών, μαθηματικών, πληροφορικής, επιστημών μηχανικού και όχι μόνο (επιπλέον, κατά περίπτωση, διοίκηση, νομική, κοινωνικές / πολιτικές επιστήμες).

Σε αρκετά πανεπιστήμια υπάρχουν ήδη προγράμματα προπτυχιακά (ΠΠΣ) αλλά και μεταπτυχιακά (ΜΠΣ) που καλύπτουν, εν μέρει, την ευρύτερη περιοχή της βιοτεχνολογίας, παρέχοντας κάποτε και ειδικότητες στον τομέα του περιβάλλοντος ή και επιλεγμένων εφαρμογών στη βιομηχανία (φαρμάκων, τροφίμων) και τη γεωργία. Μια πρώτη επιλογή είναι τα πενταετή αδιαίρετα προγράμματα ΠΠΣ Χημικών Μηχανικών ή Μηχανικών Περιβάλλοντος, αλλά με εμβάθυνση στα μαθήματα ειδίκευσης στις βιοδιεργασίες και στη συνέχεια ΠΜΣ με ένταση γνώσης στις ταχύτατα εξελισσόμενες βιοεπιστήμες, όπως Βιολογία Συστημάτων, Συνθετική Βιολογία ή Βιοπληροφορική. Εναλλακτικά, μπορούν να επιλεγούν τετραετή προπτυχιακά προγράμματα Βιολογίας, Χημείας, Φαρμακευτικής, Γεωπονίας ή και τα πιο στοχευμένα (Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας Παν/μίου Θεσσαλίας, Βιολογικών Εφαρμογών Παν/μίου Ιωαννίνων, Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής Παν/μίου Θράκης), που όμως χρήζουν περαιτέρω ειδίκευσης με πιο ποσοτικοποιημένες γνώσεις, κατά προτίμηση από τμήματα Χημικών Μηχανικών, Μαθηματικών ή Πληροφορικής και, στη συνέχεια, ΠΜΣ στις περιοχές της Βιολογίας Συστημάτων, Συνθετικής Βιολογίας ή/και Βιοπληροφορικής. Όπως και σε άλλους κλάδους, έτσι κι εδώ είναι απαραίτητη η πρακτική άσκηση σε συναφείς επιχειρήσεις και επιθυμητή η εξοικείωση του φοιτητή με την επιχειρηματικότητα. Να σημειωθεί μάλιστα ότι οι βιοτεχνολογικοί τομείς στην Ελλάδα, με τη μοναδική της βιοποικιλότητα και τα γεωκλιματικά της χαρακτηριστικά, προσφέρονται ιδιαίτερα για τη δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων.

Επίσης και εδώ, όπως και σε άλλους ταχύτατα αναπτυσσόμενους τομείς-Big Data, ο φοιτητής που φιλοδοξεί να σταδιοδρομήσει στη Bιοτεχνολογία πρέπει να παρακολουθεί ανελλιπώς την εξέλιξη των βιοεπιστημών κάθε κλίμακας (από το μόριο και το γονιδίωμα μέχρι τη συστοιχία βιοαντιδραστήρων και τα διασυνδεδεμένα βιο-οικοσυστήματα), αλλά και κάποιων βασικών τεχνολογιών ενεργοποίησης (key enabling technologies) και να σκέπτεται πλευρικά και κατ’ αναλογίαν (laterally & by analogy). Όπως ακριβώς και οι Data Scientists που εργάζονται τώρα, το ίδιο και οι σημερινοί βιοτεχνολόγοι ξεκίνησαν από διαφορετικά υπόβαθρα και μόνοι τους επιμορφώθηκαν συμπληρωματικά στους τομείς που αρχικά αγνοούσαν. Και εδώ το self-learning είναι στάση ζωής για κάποιον που φιλοδοξεί να ανοίξει νέους δρόμους και να μην παύει να εξελίσσεται στην επαγγελματική του σταδιοδρομία.