Είστε Ψυχικά Ανθεκτικός Άνθρωπος; Τα Χαρακτηριστικά Γνωρίσματα

Αρχικά τι εννοούμε με τον όρο ψυχική ανθεκτικότητα;

• Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα τα τελευταία χρόνια μελετά ανθρώπους που καταφέρνουν όχι μόνο να ανακάμψουν από τραυματικά γεγονότα, αλλά και να βγουν πιο δυνατοί.

• Όλα αυτά τα άτομα θεωρούνται από τους ειδικούς “ψυχικά ανθεκτικά”.

• Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι η  ικανότητα του ατόμου  να προσαρμόζεται στις δυσκολίες με θετικό τρόπο.

• Δεν γεννιέται κάποιος με αυτή την ικανότητα, μπορεί όμως να καλλιεργηθεί.

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν έρθει αντιμέτωποι με τραυματικές εμπειρίες όπως  πολέμους, απώλειες, σοβαρές ασθένειες, σοβαρούς τραυματισμούς κ.ά. 

Οι επιστήμονες τα  τελευταία χρόνια ερευνούν, γιατί κάποιοι τα κατάφεραν να  ανακάμψουν και να βγουν πιο δυνατοί από αυτά τα τραυματικά γεγονότα και κάποιοι άλλοι όχι. Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τους μεν απο τους δε; Όλες οι έρευνες συγκλίνουν στο ότι αυτοί που τα κατάφεραν έχουν ένα κοινό, είναι  ψυχικά ανθεκτικοί.

Ο όρος ψυχική ανθεκτικότητα στην αγγλική γλώσσα είναι resilience και προέρχεται από την λατινική λέξη resiliο που σημαίνει ‘αναπηδώ πίσω’. 

To American Psychological Association ορίζει την ψυχική ανθεκτικότητα, ως μια διαδικασία όπου κάποιος προσαρμόζεται επιτυχώς στις δυσκολίες της ζωής . 

Σύμφωνα με την Fredrickson (2004), η ψυχική ανθεκτικότητα είναι η  ικανότητα του ατόμου να προσαρμόζεται στις αντιξοότητες με θετικό τρόπο. 

Η ψυχική ανθεκτικότητα δεν είναι μια ικανότητα με την οποία κάποιος γεννιέται, αλλά μια ικανότητα που καλλιεργείται μέσα από μια συνεχή και δυναμική διαδικασία. 

Η ανθεκτικότητα περιλαμβάνει σκέψεις,πεποιθήσεις, συμπεριφορές και δράσεις, που μπορούν να καλλιεργηθούν, μέσω της εκπαίδευσης ανεξαρτήτως ηλικίας.

Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι αποτέλεσμα τριών παραγόντων: 

1. Θετικά συναισθήματα

2. Ουσιαστικές σχέσεις 

3. Νόημα ζωής

Σύμφωνα με τους Seligman & Csikszentmihalyi (2006), θετικά συναισθήματα, όπως  αισιοδοξία,  ευγνωμοσύνη, αγάπη και  πίστη αλλάζουν τη βιοχημική ισορροπία του εγκεφάλου και λειτουργούν προστατευτικά απέναντι στις ψυχικές ασθένειες. Οι άνθρωποι που βιώνουν ουσιαστικά θετικά συναισθήματα μπορούν να θέτουν επιτυχείς στόχους, είναι πιο υγιείς, πιο παραγωγικοί, πιο ψυχικά ανθεκτικοί και έχουν καλύτερο προσδόκιμο ζωής.

H  ψυχική ανθεκτικότητα επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη θετικότητα του ατόμου. Ο όρος θετικότητα αναφέρεται σε ένα μεγάλο φάσμα συναισθημάτων όπως χαρά, αγάπη, ευγνωμοσύνη, αισιοδοξία, ελπίδα, υπερηφάνεια και δέος.

Η Fredrickson (2009),  στη θεωρία της για τα συναισθήματα, υποστηρίζει ότι  όταν το άτομο βιώνει στην καθημερινότητά του περισσότερα θετικά από αρνητικά συναισθήματα,  βελτιώνει  την ποιότητας της ζωής του. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι όλα τα  συναισθήματα (θετικά και αρνητικά) είναι χρήσιμα για τον άνθρωπο, αλλά δεν θα  πρέπει να υπερισχύουν τα αρνητικά. H αναλογία 3:1 (3 θετικά και 1 αρνητικό)  σε καθημερινή βάση θεωρείται ιδανική για την ψυχική και σωματική υγεία. 

Αξίζει να αναφερθεί, ότι οι άνθρωποι που σκέφτονται θετικά,  παρουσιάζουν μειωμένες  πιθανότητες εκδήλωσης κατάθλιψης, μειωμένες πιθανότητες χρήσης  ουσιών, καθώς και αποτελεσματικότερη διαχείριση του πένθους.

Συμπερασματικά

Η θετικότητα χτίζει ψυχική ανθεκτικότητα και  ενισχύει του γνωστικούς, συναισθηματικούς και σωματικούς πόρους του ανθρώπου.