Η Κατάρα της Τελειομανίας

Η τελειομανία μεταξύ των νεαρών ενηλίκων έχει αυξηθεί σημαντικά από τη δεκαετία του 1980, ωθούμενη εν μέρει από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την τάση των ανθρώπων να συγκρίνουν τον εαυτό τους με συνομηλίκους που έχουν πετύχει στο σχολείο, στην εργασία, ή στην κοινωνική τους ανέλιξη, διαπίστωσε μελέτη της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας το 2018. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα δύο στα πέντε παιδιά υποφέρουν από τελειομανία, αποτέλεσμα που καταδεικνύει πόσο πιεστική έχει γίνει η κοινωνία θέτοντας εξωπραγματικά υψηλά πρότυπα.

Οι τελειομανείς έχουν υψηλότερα επίπεδα παρακίνησης από τους μη τελειομανείς, δημιουργώντας την πεποίθηση ότι μόνο η αδιάκοπη επιδίωξη της τελειότητας σας προφυλάσσει από την καθοδική πορεία. 

Η τελειομανία όμως οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, υψηλό στρες και διαταραχές κατάθλιψης και άγχους. 

Επιπλέον, ερευνητές Trinity Western University του Καναδά αναφέρουν ότι οι τελειομανείς παράγουν στην πραγματικότητα εργασία χαμηλότερης ποιότητας από ό,τι είναι ικανοί να παράγουν.

Μακροπρόθεσμα, η τελειομανία συνήθως οδηγεί τους ανθρώπους σε ένα από τα δύο μονοπάτια, είτε αυτό της υπερπροσπάθειας μέχρι τελικής εξαντλήσεως είτε αυτό της αναβλητικότητας επειδή το διακύβευμα φαντάζει πολύ μεγάλο.

Παρόλο που μπορεί να είμαστε εξοικειωμένοι με την έννοια της τελειομανίας, υπάρχουν περισσότερες διαστάσεις από ό,τι έχουμε συνειδητοποιήσει. Η Πολυδιάστατη Κλίμακα Τελειομανίας (Multidimensional Perfectionism Scale – MPS), που αναπτύχθηκε από τους Dr. Paul Hewitt και Dr. Gordon Flett, χωρίζει την τελειομανία σε τρεις τύπους. 

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (SOFT SKILLS)

Κάθε τύπος τελειομανίας έχει τα δικά του κίνητρα και συμπεριφορές και κάποιοι είναι πιο υγιείς από άλλους:

Κοινωνικά προδιαγεγραμμένη. Ο κοινωνικά προδιαγεγραμμένος τελειομανής αισθάνεται συνεχή πίεση να είναι ο καλύτερος και φοβάται την απόρριψη αν δεν είναι. Η αντίληψή του για εξωτερικά πρότυπα από πηγές όπως η οικογένεια ή η κοινωνία τον οδηγεί σε μεγάλη αυτοκριτική, άγχος και ανασφάλεια. 

Προσανατολισμένη στον άλλο. Οι προσανατολισμένοι στον άλλο τελειομανείς θέτουν στους άλλους απρόσιτα υψηλά πρότυπα. Οι απαιτητικές και επικριτικές τάσεις βλάπτουν τις σχέσεις τους και εμποδίζουν την επιτυχία τους.

Προσανατολισμένη στον εαυτό. Αυτοί οι τελειομανείς θέτουν πολύ υψηλά πρότυπα για τον εαυτό τους. Είναι ιδιαίτερα οργανωμένοι, ευσυνείδητοι και έχουν κίνητρα και πολύ υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό τους. Αυτές οι ευέλικτες ιδιότητες τους καθιστούν πιο πιθανό να ανακάμψουν από την τελειομανία.

Ορισμένοι άνθρωποι ανήκουν σε έναν μόνο υπότυπο, ενώ άλλοι διαθέτουν χαρακτηριστικά από όλους τους υποτύπους. Για να υποχωρήσει το άγχος της τελειομανίας πρέπει κανείς να συνειδητοποιήσει ότι είναι διαφορετικό να επιδιώκει την τελειότητα και να θέλει να διαπρέψει, και διαφορετικό να αυτομαστιγώνεται επειδή δεν πετυχαίνει την τελειότητα. Ένας ακρογωνιαίος λίθος της ανθεκτικότητας είναι η ικανότητα να ανακάμπτει κανείς από τις αντιξοότητες, αλλά αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο για τους τελειομανείς, οι οποίοι αναλώνονται στο να κατηγορούν τον εαυτό τους και να επαναλαμβάνουν στο μυαλό τους όλα αυτά που θα έπρεπε να είχαν γίνει καλύτερα. Η μάθηση και η εξέλιξη πραγματοποιείται όταν είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε λάθη χωρίς να φοβόμαστε τις κατηγορίες από τον εαυτό μας και τους άλλους. 

Η τελειομανία δεν είναι κάτι σταθερό, από το οποίο δεν μπορεί ποτέ να ξεφύγει κανείς, και υπάρχει μία σειρά από ψυχολογικές προσεγγίσεις που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στη διαχείρισή της, όπως η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία ή η θεραπεία ενσυνειδητότητας. Μέσω της ψυχολογικής θεραπείας, μπορεί κανείς να μάθει να αυξάνει την ψυχολογική ευελιξία και να πάψει να είναι σκλάβος της τελειοθηρικής φωνής.