Δίκαιο του Ανταγωνισμού: Ο Δεκάλογος του Σωστού Compliance Plan

Παρακάτω παρατίθενται ορισμένα βασικά σημεία αναγνώρισης και μείωσης του πιθανού κινδύνου να υποπέσει μια επιχείρηση σε παραβάσεις του δικαίου του ανταγωνισμού, καθώς και βασικά βήματα για την διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού προγράμματος συμμόρφωσης.

1.Γενική υποχρέωση για συμμόρφωση

Η άγνοια του νόμου δεν αποτελεί ελαφρυντικό επιχείρημα για τις επιχειρήσεις και η ευθύνη για τη συμμόρφωση με τη σχετική νομοθεσία ανήκει πρωταρχικά σε όσους οφείλουν να την εφαρμόζουν. Διαμορφώστε το πρόγραμμα συμμόρφωσης της επιχείρησής σας αναλόγως του μεγέθους της και των μεριδίων αγοράς στις προϊοντικές κατηγορίες στις οποίες δραστηριοποιείται, της σχετικής αγοράς, της ανάλυσης του πιθανού κινδύνου να εμπλακεί η επιχείρηση σε ενδεχόμενες παραβάσεις των κανόνων του ανταγωνισμού, καθώς και με κατανομή διαθέσιμων πόρων για την αναζήτηση νομικών συμβουλών σε θέματα ανταγωνισμού.

2. Ποιους αφορά η υποχρέωση συμμόρφωσης

Αφορά άμεσα όλες τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, τα διευθυντικά τους στελέχη που χαράζουν την εμπορική στρατηγική των εταιριών τους, αλλά και όλο το προσωπικό που θα κληθεί να εφαρμόσει αυτή τη στρατηγική.

3. Οι κίνδυνοι από τη μη συμμόρφωση. Τι πρέπει να γνωρίζετε:

• Υψηλά πρόστιμα στις επιχειρήσεις - Τα πρόστιμα από την μη συμμόρφωση μπορούν να φτάσουν  ακόμη και στο 10% του συνολικού κύκλου εργασιών μιας επιχείρησης.

• Κυρώσεις σε φυσικά πρόσωπα - Εκτός από την επιβολή προστίμων σε επιχειρήσεις, η Κυπριακή  νομοθεσία προβλέπει τη δυνατότητα επιβολής προστίμων και στα φυσικά πρόσωπα και άλλων υπαλλήλων των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων.

• Ακυρότητα των συμφωνιών που θα κριθούν παράνομες - Οι συμφωνίες που θα κριθεί ότι δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες του ανταγωνισμού είναι αυτομάτως άκυρες και ως εκ τούτου η εκτέλεσή τους από τα εμπλεκόμενα μέρη δεν μπορεί να επιβληθεί από τα δικαστήρια. Οι αρνητικές επιπτώσεις για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες μπορεί να είναι σημαντικές.

• Αγωγές αποζημιώσεως - Εάν παράβαση των κανόνων ανταγωνισμού προκαλεί ή έχει προκαλέσει  ζημιά σε ένα τρίτο μέρος (ανταγωνιστή, πελάτη, καταναλωτή κ.λπ.), το ζημιωθέν μέρος μπορεί να  υποβάλει αγωγή αποζημίωσης στα αστικά δικαστήρια, με την οποία θα ζητά αποζημίωση κατά των επιχειρήσεων, η παράνομη συμπεριφορά των οποίων το ζημίωσε.

• Αρνητική δημοσιότητα και πλήγμα σε εταιρική φήμη - Οι αποφάσεις της Επιτροπής είναι δημόσια διαθέσιμες και κάθε φορά που διαπιστώνεται παράβαση της νομοθεσίας για τον ελεύθερο ανταγωνισμό και επιβάλλεται πρόστιμο σε επιχειρήσεις εκδίδεται δελτίο τύπου από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Η συνακόλουθη κάλυψη της επικαιρότητας από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ενδέχεται να έχει σοβαρά επιβλαβείς επιπτώσεις στη φήμη των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων, έναντι των πελατών και καταναλωτών τους.

12/06/2024 Σεμινάριο Trojan Economics:Η διενέργεια αιφνίδιων ερευνών στο Δίκαιο του Ανταγωνισμού (3 CPDs)

4. Τα οφέλη από τη συμμόρφωση

Η συμμόρφωση με τους κανόνες του ανταγωνισμού προσφέρει πολλαπλά οφέλη. Εκτός από την αποφυγή των κινδύνων που προκύπτουν από τη μη συμμόρφωση, όταν ακολουθούμε τους κανόνες τους υγιούς ανταγωνισμού ενισχύεται η καλή φήμη της επιχείρησης και η βιώσιμη και υγιής ανάπτυξή της. Η καλή εταιρική φήμη της επιχείρησής σας ενισχύει την φήμη των προϊόντων ή υπηρεσιών που παράγετε ή προωθείτε σε πελάτες και καταναλωτές, και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ένα υγιές ανταγωνιστικό περιβάλλον, με έμφαση στον υγιή ανταγωνισμό, με αποφυγή στρεβλώσεων και εξαρτήσεων (είτε των πελατών από τους προμηθευτές είτε των προμηθευτών από τους πελάτες) προς όφελος της καινοτομίας, της υγιούς επιχειρηματικότητας και του τελικού καταναλωτή.

Η δημιουργία κουλτούρας συμμόρφωσης ωφελεί πολλαπλά την επιχείρησή σας, τόσο μέσω της δυνατότητας προσέλκυσης των καλύτερων στελεχών και επαγγελματιών από την αγορά εργασίας για να στελεχώσουν το εργατικό της δυναμικό, το σημαντικότερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις περισσότερες επιχειρήσεις, όσο και μέσω της ανάπτυξης και διατήρησης ενός θετικού εργασιακού περιβάλλοντος, όπου οι εργαζόμενοι θα νοιώθουν περήφανοι για την εταιρεία στην οποία εργάζονται και τη συνδρομή της στην υγιή επιχειρηματικότητα και την βιώσιμη ανάπτυξη της αγοράς.

5. Πώς διαμορφώνεται και εφαρμόζεται μια αποτελεσματική στρατηγική συμμόρφωσης με το Δίκαιο του Ανταγωνισμού

Βήμα 1ο: Εκτίμηση του κινδύνου παραβάσεως της νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό και της πιθανής έκθεσης της επιχείρησής μας σε αυτόν.

Μια επιτυχής στρατηγική συμμόρφωσης πρέπει να βασίζεται σε ανάλυση και εκτίμηση των τομέων στους οποίους η επιχείρησή μας διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο να παραβεί τους εθνικούς ή ενωσιακούς κανόνες ανταγωνισμού. Οι τομείς αυτοί θα εξαρτηθούν από διάφορους παράγοντες, όπως:

• Ο κλάδος επιχειρηματικής δραστηριότητας της επιχείρησής σας και αν υπάρχει προηγούμενο  παραβάσεων του δικαίου ανταγωνισμού στον κλάδο αυτό ή σε σχετική γεωγραφική αγορά προϊόντων  ή υπηρεσιών στον κλάδο αυτό.

• Η συχνότητα και το είδος των επαφών της επιχείρησής μας με τους ανταγωνιστές της.  Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια συναντήσεων σε κλαδικές ομοσπονδίες ή εμπορικές ενώσεις,  αλλά και ενδεχομένως κατά τις συνήθεις εμπορικές συναλλαγές.

• Τα χαρακτηριστικά της αγοράς, όπως για παράδειγμα πόσες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στην  σχετική αγορά, ποια είναι τα μερίδια αγοράς που κατέχει η επιχείρησής σας και οι ανταγωνιστές της στην σχετική αγορά, ή εάν υπάρχουν γενικοί φραγμοί εισόδου άλλων επιχειρήσεων στην αγορά αυτή. Διαφορετικά προληπτικά μέτρα θα πρέπει να λάβετε αν, από την ανάλυση και εκτίμηση του κινδύνου, η επιχείρησή σας πρέπει να προσέχει ζητήματα που αφορούν την πιθανή κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης και άλλα αν ο κίνδυνος προκύπτει από την πιθανότητα σχηματισμού ενδεχόμενων απαγορευμένων συμπράξεων.

Βήμα 2ο : Η στρατηγική συμμόρφωσης θα πρέπει να είναι απόλυτα κατανοητή

Προκειμένου να υπάρχει πραγματική συμμόρφωση με τους κανόνες, είναι σημαντικό να υπάρχει ξεκάθαρη και εγγράφως καταγεγραμμένη στρατηγική συμμόρφωσης καθώς και εσωτερικές πολιτικές συμμόρφωσης με τη νομοθεσία για τον ανταγωνισμό. Η στρατηγική και η εσωτερική αυτή πολιτική καλό είναι να περιλαμβάνουν μια γενική περιγραφή της σχετικής νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό και τους σκοπούς της, να εξηγούν τον τρόπο με τον οποίο η νομοθεσία αυτή εφαρμόζεται και να υπογραμμίζουν τους κινδύνους από τη μη συμμόρφωση. Με τον τρόπο αυτό, το προσωπικό θα κατανοεί καλύτερα τον λόγο ύπαρξης της στρατηγικής τήρησης της νομοθεσίας καθώς και τη σημασία της.

Καλό θα είναι να παρέχονται κατευθυντήριες γραμμές αναλόγως με τους επιμέρους τομείς που η κάθε επιχείρηση έχει εντοπίσει ως περιοχές κινδύνου για αυτήν. Τα μέλη του προσωπικού, τα οποία, λόγω των ειδικών τομέων ευθύνης τους, είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένα (για παράδειγμα, οι υπάλληλοι οι οποίοι έρχονται συχνά σε επαφή με τους ανταγωνιστές στην αγορά, ως μέρος της δουλειάς τους, ή μέσω εμπορικών ενώσεων) πρέπει να λαμβάνουν τακτική εκπαίδευση ώστε να έχουν ιδιαίτερη κατανόηση των κινδύνων από τη μη συμμόρφωση.

Βήμα 3ο: Δέσμευση από την κορυφή

Κάθε αξιόπιστο πρόγραμμα συμμόρφωσης βασίζεται και υποστηρίζεται από πολιτική συμμόρφωσης «από την κορυφή προς τα κάτω». Η ορατή και συνεπής δέσμευση των ανώτερων διοικητικών στελεχών στη στρατηγική συμμόρφωσης της επιχείρησης με τη νομοθεσία ανταγωνισμού είναι ουσιώδης παράγοντας για τη δημιουργία μίας αποτελεσματικής στρατηγικής και πολιτικής συμμόρφωσης.

Βήμα 4ο: Εκπαίδευση στη νομοθεσία και στην εσωτερική πολιτική για τον ανταγωνισμό

Τα συνοδευτικά μέτρα που μπορούν να λάβουν οι επιχειρήσεις για να διασφαλίζουν ότι το προσωπικό τους τηρεί την υιοθετηθείσα στρατηγική και πολιτική συμμόρφωσης με τη νομοθεσία του ανταγωνισμού καλό είναι να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

• Να ζητείται από το προσωπικό να αναγνωρίζει γραπτώς ότι έχει λάβει γνώση της νομοθεσίας και της εσωτερικής πολιτικής της εταιρείας για τον ανταγωνισμό καθώς και ότι έχει παρακολουθήσει τις σχετικές εκπαιδεύσεις. Αυτή η μορφή ρητής αναγνώρισης βοηθά το προσωπικό να ευαισθητοποιηθεί περισσότερο στην ιδέα ότι η τήρηση της νομοθεσίας αφορά τον καθένα χωριστά και όλους μαζί.

• Να προβλέπονται αυστηρές κυρώσεις για καταπάτηση των εσωτερικών κανόνων συμμόρφωσης με την πολιτική για τον ανταγωνισμό και κατ’ επέκταση και τη σχετική νομοθεσία. Η επιβολή των κυρώσεων αυτών θα πρέπει να συνάδουν με το εργατικό δίκαιο και να ελέγχονται προηγουμένως από τους νομικούς συμβούλους των εταιριών.

26/06/2024 Σεμινάριο Trojan Economics: Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ επιχειρήσεων υπό το πρίσμα του Δίκαιου του Ανταγωνισμού (3 CPDs)

6. Μηχανισμοί ανώνυμης αναφοράς πιθανών παραβάσεων (Whistleblowing /speak-up)

Βασικό χαρακτηριστικό μιας επιτυχούς στρατηγικής συμμόρφωσης είναι η ένταξη σε αυτή μηχανισμών αναφοράς ενδεχόμενων παραβάσεων της νομοθεσίας και της πολιτικής της επιχείρησης για το δίκαιο του ανταγωνισμού. Το προσωπικό πρέπει να γνωρίζει και με ποιον και πώς να έρθει σε επαφή αν προκύψουν συγκεκριμένες καταστάσεις που θεωρεί ότι ενδέχεται να συνιστούν παραβάσεις της σχετικής νομοθεσίας. Αν ένα μέλος του προσωπικού ή της διεύθυνσης ανακαλύπτει μία παράβαση ή ακόμη και αν έχει σχετικές υπόνοιες, η επιχείρηση θα πρέπει να παρέχει συγκεκριμένη καθοδήγηση για το πώς να δηλωθούν οι υπόνοιες αυτές. Ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει το προσωπικό να «μιλήσει ανοιχτά» όταν έρχεται αντιμέτωπο με αμφίβολες καταστάσεις έχει αποφασιστική σημασία για την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής συμμόρφωσης. Οι μηχανισμοί αναφοράς whistleblowing / speak up λειτουργούν αποτελεσματικότερα όταν περιλαμβάνουν κανόνες που διασφαλίζουν την ανωνυμία του καταγγέλλοντος, και το ότι δεν θα υπάρξουν αντίποινα λόγω της καταγγελίας που θα υποβάλει.

7. Εξειδικευμένοι σύμβουλοι, συνεχής ενημέρωση και κεντρικό σημείο επαφής για παροχή συμβουλών

Για την εκπόνηση ενός αποτελεσματικού προγράμματος συμμόρφωσης και ιδίως για την σωστή ανάλυση και εκτίμηση των κινδύνων για την επιχείρησή σας από ενδεχόμενες παραβάσεις του δικαίου του ανταγωνισμού, χρειάζεται εκτενή και στενή συνεργασία των εμπορικών κατ’ εξοχήν τμημάτων της επιχείρησής σας με τους δικηγόρους που την συνδράμουν σε θέματα δικαίου ανταγωνισμού. Αν η επιχείρησή σας διαθέτει εσωτερικό νομικό τμήμα, θα πρέπει οι δικηγόροι του τμήματος αυτού να συνεργάζονται στενά με τους εξωτερικούς δικηγόρους εξειδικευμένους στο δίκαιο του ανταγωνισμού, και να εξοικειωθούν και οι ίδιοι σταδιακά με τους βασικούς τομείς προβληματικής του δικαίου ανταγωνισμού και το πώς θα συνδράμουν την επιχείρησή σας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Η εσωτερική πολιτική για τον ανταγωνισμό θα πρέπει να αναθεωρείται και να επικαιροποιείται τακτικά, αναλόγως με τις εξελίξεις στη νομοθεσία ή και στην ερμηνεία της από αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Θα πρέπει επίσης να προβλέπεται ένα κεντρικό σημείο επαφής, που συνήθως είναι ο Νομικός Σύμβουλος της επιχείρησης, από το οποίο μπορεί το προσωπικό να ζητά συμβουλές σε περίπτωση αμφιβολιών ή ερωτήσεων. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει Νομικός Σύμβουλος, τότε τα διευθυντικά στελέχη θα πρέπει να συμβουλεύονται εξειδικευμένους εξωτερικούς νομικούς συμβούλους.

Επικαιροποιημένες εκδοχές της γραπτής πολιτικής συμμόρφωσης πρέπει να είναι εύκολα διαθέσιμες στο προσωπικό και να διασφαλίζεται με τακτικές εκπαιδεύσεις και ενημερώσεις ότι τα μέλη του προσωπικού, με έμφαση στα διοικητικά στελέχη, ενημερώνονται για τις νέες εξελίξεις.

8. Παρακολούθηση και έλεγχος εφαρμογής του προγράμματος συμμόρφωσης

Η εκ των έσω προληπτική παρακολούθηση και ο έλεγχος τήρησης της πολιτικής συμμόρφωσης αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικά εργαλεία για να υποστηριχτεί η εσωτερική αξιοπιστία της στρατηγικής συμμόρφωσης.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ TROJAN ECONOMICS

9. Κρινόμαστε από την αποτελεσματικότητα του προγράμματος συμμόρφωσης

Κάθε προσπάθεια που καταβάλλει μία επιχείρηση για να διασφαλίσει τη συμμόρφωσή της με τους κανόνες ανταγωνισμού είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και είθισται να αναγνωρίζεται με θετικό πρόσημο από τις αρχές ανταγωνισμού. Το κρίσιμο στοιχείο είναι ωστόσο αν οι κανόνες του νόμου πράγματι εφαρμόζονται από την επιχείρηση ή όχι.

10. Τι πρέπει να γίνει αν η στρατηγική συμμόρφωσης αποτύχει:

Άρση της παράβασης το συντομότερο δυνατό - Σε μία τέτοια περίπτωση, η επιχείρηση θα πρέπει να λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα χωρίς χρονοτριβή, έτσι ώστε να σταματήσει εγκαίρως κάθε δυνητική παράβαση. Τούτο θα συμβάλει στον περιορισμό της ζημίας που μπορεί να προκληθεί στον ανταγωνισμό και στην ελαχιστοποίηση της έκθεσης της επιχείρησης στον κίνδυνο.

Συνεργασία στο πλαίσιο του προγράμματος επιείκειας και της διαδικασίας διευθέτησης και περιορισμός των ζημιών που προκαλούνται από πρακτικές συμπράξεων

Οι εσωτερικοί μηχανισμοί ανίχνευσης κινδύνων από πιθανές παραβάσεις μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να επωφεληθούν από την εφαρμογή τυχόν προγραμμάτων επιείκειας, με δυνατότητα απαλλαγής από το πρόστιμο ή σημαντικής μείωσής του.