Θα είναι χειρότερη αυτή η κρίση από αυτή του 2013;

• Η κρίση από την πανδημία του κορωνοϊού είναι χειρότερη από αυτή που βίωσε η Κύπρος το 2013;
• Πόσο θα μειωθεί το ΑΕΠ της χώρας;
• Πόσες θέσεις εργασίας θα χαθούν και πόσο θα μειωθούν αυτή τη φορά οι μισθοί μας;
• Πόσες επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να βάλουν λουκέτο;
  

Aυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που έχουν όλοι οι πολίτες της Κύπρου τα οποία θέσαμε σε 7 γνωστούς Οικονομολόγους της Κύπρου να απαντήσουν. Μας μίλησαν οι Μάριος Δημητριάδης, Μάριος Κληρίδης,  Ιωάννης Τελώνης, Πάμπος Παπαγεωργίου, Μάριος Μαυρίδης, Άδωνις Πηγασίου και Γιώργος Θεοχαρίδης. Οι εκτιμήσεις τους αν και διαφέρουν έχουν ως κοινό παρονομαστή της έκταση της κρίσης, αλλά και το ότι αυτή τη φορά η κρίση επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία και όχι μόνο την Κύπρο.

ΜΑΡΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ MANAGING PARTNER MD MINDSET CAPITAL LTD

ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΕΠ ΣΕ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΒΑΣΗ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ 30%

Η κυπριακή οικονομία αναμένεται να είναι από τις οικονομίες που θα επηρεαστεί περισσότερο στην Ευρωζώνη αφού βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στον τομέα του Τουρισμού. Ο βαθμός επηρεασμού είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί στο παρόν στάδιο αφού εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα μέτρα που θα αναγκαστούν να πάρουν οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο (και ιδιαίτερα στην Ευρώπη) για αντιμετώπιση του ιού. Οπότε είναι πολύ σημαντικό για να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε τη μεσοπρόθεσμη επίδραση στην οικονομία να παρατηρούμε τις εξελίξεις στο θέμα του βαθμού επιτυχίας αντιμετώπισης του ιού. Μια πρώτη εκτίμηση τουλάχιστον για την επίδραση βραχυπρόθεσμα θα ήταν πτώση του ΑΕΠ (σε τριμηνιαία βάση για το δεύτερο τρίμηνο του χρόνου) πέραν του 30% αφού η οικονομία έχει παραλύσει και δεν προβλέπεται να γίνουν σημαντικές χαλαρώσεις στα μέτρα πριν το τέλος Απριλίου.Τέλος όσο αφορά τα μέτρα που έχει πάρει η κυβέρνηση σίγουρα αυτά αξιολογούνται ως θετικά αλλά η αποτελεσματικότητα τους βεβαίως έχει να κάνει και με το βαθμό και τη διάρκεια της κρίσης. Δυστυχώς αυτό που είναι πολύ πιθανό είναι ότι ο κύκλος άνοδος της οικονομίας που έχει παρατηρηθεί από το 2014 και μετά έχει φτάσει στο τέλος του.

ΜΑΡΙΟΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΚΡΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΤΟΥ 2013

Τα πάντα εξαρτώνται  από την έκταση της κρίσης. Σίγουρα για τον τουρισμό η φετινή χρονιά θα είναι η χειρότερη χρονιά των τελευταίων χρόνων. Κατά την άποψη μου η κρίση δεν θα έχει το μέγεθος του 2013 καθώς υπάρχουν σημαντικές διαφορές. Το 2013 ήταν πιο δομικό το πρόβλημα και έπρεπε να γίνουν διορθώσεις. Τώρα είναι προσωρινό το σοκ καθώς η ζημιά είναι προσωρινή και όχι μακροχρόνια. Αυτή η κρίση έχει και θετικά καθώς βλέπουμε τους Κύπριους να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και τις ηλεκτρονικές παραγγελίες και  μπορεί να βοηθήσει και την κυβέρνηση να αυτοματοποιήσει και κάποια δεδομένα.  Δεν είναι η εισβολή που μας πήραν ότι είχαμε και έπρεπε να ξανακτίσουμε την οικονομία μας από την αρχή.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΕΛΩΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

ΣΕ ΔΙΨΗΨΙΟ ΜΕΓΕΘΟΣ Η ΖΗΜΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ανάλογα  με το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα επί του εδάφους  θα είναι και η επίπτωση στην οικονομία. Μια κοινή διαπίστωση σε όλες  τις περιπτώσεις είναι ότι η συρρίκνωση  των οικονομιών θα είναι πρωτοφανής. Αν για το Ηνωμένο Βασίλειο στην κρίση του 2011/12 η συρρίκνωση έφτασε το 2,5 % του ΑΕΠ,  στην κρίση του κορωνοϊού μπορεί να φτάσει και  διψήφιο αριθμό.  Επομένως, κατ’ αναλογία για την κυπριακή οικονομία  η αρνητική προέκταση πιθανό να είναι και  σε ψηλό διψήφιο μέγεθος.  Υπάρχει όμως και η θετική προοπτική που πρέπει να κρατήσουμε της εξ ίσου θεαματικής ανάκαμψης που προβλέπουν τα μοντέλα  μέσα στο 2021 και μετά  τον εμβολιασμό του πληθυσμού.  Που βρίσκεται η αλήθεια;  Όπως πάντα η τελική έκβαση μπορεί να είναι  εντελώς διαφορετική  και από τις  πιο εξεζητημένες προβλέψεις που έχουμε στην διάθεση μας αυτή την χρονική στιγμή.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗΣ

ΠΑΜΠΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

ΘΑ ΧΑΘΕΙ ΤΟ 4% ΤΟΥ ΑΕΠ ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ

Επικρατεί ακόμη μεγάλη αβεβαιότητα γιατί δεν ξέρουμε την έκταση της κρίσης. Υπάρχει μια γενική εκτίμηση πως τουλάχιστον προσωρινά θα έχουμε ύφεση. Κάποια μοντέλα που είχαν γίνει για προηγούμενες πανδημίες δείχνουν πτώσεις στο παγκόσμιο ΑΕΠ της τάξης του 4%. Βέβαια υπάρχουν κάποιες διαφορές τώρα καθώς πλήττονται κάποιοι κλάδοι πάρα πολύ έντονα όπως είναι ο τουρισμός, η εστίαση και οι αερομεταφορές. Μια διαφορά από άλλες υφέσεις είναι επίσης η επιδίωξη οι άνθρωποι να μην δουλεύουν και όχι να βρουν δουλειά. Πλέον υπάρχει πολύ ενεργή λήψη μέτρων όπως περιορισμός κινήσεων πολιτών, έχουν κλείσει εργασίες όχι λόγω μείωσης της ζήτησης αλλά με διοικητικά διατάγματα. Βέβαια πολλές εργασίες συνεχίζονται online που δεν τις είδαμε σε προηγούμενες κρίσεις. Η επίδραση στην κυπριακή οικονομία θα είναι κοντά στο 4%. Το ζήτημα όμως είναι στην πορεία αυτή να μην χρεοκοπήσουν εταιρείες που σχετίζονται με το παραγωγικό δυναμικό. Όσο πιο πολύ το κράτος θα περιορίσει απολύσεις και μειώσεις μισθών τόσο πιο γρήγορα θα έρθει η ανάκαμψη. Αν δεν μειωθούν μισθοί και δεν χαθούν θέσεις εργασίας τόσο πιο γρήγορα θα έρθει η ανάκαμψη.

ΜΑΡΙΟΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ 2013 ΜΟΝΟ ΑΝ Η ΚΡΙΣΗ ΔΙΑΡΚΕΣΕΙ 6 ΜΗΝΕΣ

Σε πρώτη φάση εκτιμώ πως θα χαθεί η παραγωγή ενός μηνός που σε νούμερα αντιστοιχεί σε €2 δις, αλλά υπάρχουν και προβλήματα που αφορούν κυρίως τον τουρισμό που είναι δεδομένο πως θα υπάρξουν ακυρώσεις. Συρρίκνωση του ΑΕΠ σίγουρα θα έχουμε αλλά δεν θα είναι χειρότερο από το 2014. Αγορά ηλεκτρισμού και επικοινωνίες δεν θα επηρεαστούν. Το όφελος το έχουν τα εγχώρια προϊόντα. Υπάρχει η αβεβαιότητα. Μειώνει τις επενδύσεις και την κατανάλωση. Για να πούμε. Θα κλείσουν κάποιες επιχειρήσεις κτισμένα σε γερά θεμέλια.

 ΑΔΩΝΙΣ ΠΗΓΑΣΙΟΥ ACADEMIC DIRECTOR EIMF

ΠΟΛΥ ΔΥΣΚΟΛΟ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ

Στο παρόν στάδιο είναι προφανώς πολύ δύσκολο να γίνουν αξιόπιστες εκτιμήσεις για το πλήγμα που θα δεχτεί η Κυπριακή οικονομία, αφού η διάρκεια της κρίσης και οι επιπτώσεις της σχετίζονται άμεσα με την εξεύρεση κάποιας θεραπείας ή εμβολίου, που δύσκολα μπορεί κάποιος να προβλέψει με βεβαιότητα πότε θα ανακαλυφθούν. Βάσει αυτού του δεδομένου, είναι σχεδόν αδύνατο να γίνουν και οποιεσδήποτε συγκριτικές αναλύσεις με την κρίση που βίωσε η Κύπρος το 2013. Εντούτοις, υπάρχουν κάποια στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη σε μια πιθανή σύγκριση μεταξύ των δύο περιπτώσεων. Αρχικά, είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι την κρίση του κορονωϊού δεν τη βιώνει αποκλειστικά η Κύπρος σε εθνικό επίπεδο, όπως το κούρεμα του 2013, αλλά τη βιώνει τόσο η Ευρωπαϊκή, όσο και η παγκόσμια οικονομία. Αυτό το δεδομένο έχει και αρνητικές αλλά και θετικές παρενέργειες. Στα αρνητικά είναι ότι η Κύπρος δεν μπορεί να στηριχθεί εύκολα σε τομείς που βασίστηκε εν πολλοίς η ανάκαμψη μετά το 2013. Τότε, η μεγάλη ώθηση δόθηκε μέσα από την τουριστική βιομηχανία αλλά και τον κατασκευαστικό κλάδο, που στηρίχθηκε στην «πώληση» της κυπριακής/ευρωπαϊκής υπηκοότητας. Ακόμη και ο τομέας των υπηρεσιών, εκμεταλλευόμενος την εξωστρέφειά του αλλά και την ποιότητα των προϊόντων του, κατάφερε να διαχειριστεί με επιτυχία το πλήγμα του κουρέματος. Δυστυχώς, στη σημερινή κρίση δεν θα είναι εύκολο να στραφούμε στις εξωτερικές αγορές με την ίδια αποτελεσματικότητα.    Στα θετικά, το γεγονός ότι ολόκληρη η Ευρώπη επηρεάζεται από τη σημερινή κρίση με τον ίδιο σκληρό και αδυσώπητο τρόπο, σημαίνει ότι είναι πιο πιθανόν να δούμε μια ενιαία Ευρωπαϊκή αντίδραση με μέτρα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, που να δίνουν τέλος στη λιτότητα και την αυστηρή τήρηση δημοσιονομικής πειθαρχίας (όπως αυτή ορίζεται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης). Ακόμη, είναι δεδομένο ότι θα υπάρξουν συζητήσεις για περισσότερη χρηματοοικονομική χαλάρωση και πιθανώς την έκδοση ενός ευρωομολόγου, που ενώ συζητήθηκε κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κρίσης, εν τέλει απορρίφθηκε, αφού ήταν ελάχιστα τα κράτη που θα επηρεάζονταν θετικά από μια τέτοια ενέργεια. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο που διαμορφώνεται, είναι δεδομένο ότι η Κυπριακή κυβέρνηση θα έχει την ευχέρεια να βοηθήσει τόσο τις επιχειρήσεις, όσο και τους πολίτες, χωρίς τη δαμόκλειο σπάθη της εξωτερικής επιτήρησης, που δεν επιτρέπει παρέκκλιση από συγκεκριμένους και πολύ αυστηρούς οικονομικούς δείκτες. Το στοίχημα σε εθνικό επίπεδο για την κυβέρνηση είναι να εξασφαλίσει με διαφανείς και δίκαιες διαδικασίες ότι αυτοί που πραγματικά χρειάζονται τη βοήθεια θα τη λάβουν, ώστε να περιοριστεί όσο το δυνατόν περισσότερο η ύφεση. Από την άλλη, αυτό που πρέπει να γίνει σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, πέραν από τη συντονισμένη βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση της κρίσης, είναι να επανακαθοριστούν οι προτεραιότητες και η γενικότερη οικονομική φιλοσοφία που υιοθετήθηκε τα τελευταία χρόνια αφήνοντας εκτεθειμένα τα συστήματα υγείας και να δημιουργηθούν οι ανάλογες υποδομές με την απαραίτητη στελέχωση.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

ΑΥΤΗ Η ΚΡΙΣΗ ΕΙΝΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΟ 2013

Αυτή η κρίση δεν είναι κυπριακή κρίση αλλά παγκόσμια κρίση. Οι προβλέψεις είναι ότι πάμε για παγκόσμια ύφεση και όχι μόνο κυπριακή ύφεση. Αυτό θα εξαρτηθεί από το βάθος της κρίσης, δηλαδή το πόσο θα διαρκέσει. Οι προβλέψεις τώρα από οίκους στο εξωτερικό είναι ότι οδηγούμαστε σε παγκόσμια ύφεση. Η Κύπρος δεν εξαιρείται από την κρίση. Θα υπάρξει μεγάλη κρίση στην κατανάλωση και στις επενδύσεις τόσο σε τοπικό όσο και εξωτερικό επίπεδο. Ταυτόχρονα λόγω των περιοριστικών μέτρων μειώνεται και η παραγωγικότητα των επιχειρήσεων. Το ΑΕΠ της Κύπρου βασίζεται σε συγκεκριμένους τομείς όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές που θα επηρεαστούν σημαντικά από την πανδημία. Επίσης και οι υπηρεσίες δεν μπορούν να μείνουν ανεπηρέαστες από την κρίση. Λόγω του ότι όμως το κράτος με τη δημοσιονομική πολιτική που ακολούθησε είχε πλεονάσματα είναι ευτυχώς να στηρίξει μικρομεσαίες επιχειρήσεις που θα υποστούν τεράστιες ζημιές. Ταυτόχρονα η ΚΤ και ΕΚΤ δίνει τα εφόδια στις τράπεζες να προχωρήσουν σε κινήσεις που θα βοηθήσουν τους δανειολήπτες μέσω της ενίσχυσης της ρευστότητας. Η βασική διαφορά όμως με το 2013 είναι ότι τώρα δεν είμαστε μόνοι μας και όλοι σε παγκόσμιο επίπεδο είναι διατεθειμένοι να στηρίξουν τις οικονομίες τους.