Γιατί πρέπει να επισκευάζουμε ή να επιδιορθώνουμε αντικείμενα περισσότερο;

Η ύπαρξη κέντρων επισκευών και επιδιορθώσεων στις τοπικές κοινότητες είναι σημαντική, καθώς η επιδιόρθωση μεταχειρισμένων αντικειμένων παρατείνει τη διάρκεια χρήσης αντικειμένων τα οποία διαφορετικά θα κατέληγαν ως απόβλητα. Συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος, προωθώντας την αειφόρο ανάπτυξη και τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Τα κέντρα επισκευών και επιδιορθώσεων είναι μικρές οντότητες καταστημάτων που επιδιορθώνουν, επισκευάζουν, ανακαινίζουν και συντηρούν αντικείμενα. Αξιοποιώντας τα κέντρα επισκευών μειώνουμε τον όγκο των αστικών στερεών αποβλήτων, προστατεύουμε το περιβάλλον, εξοικονομούμε πόρους και πρώτες ύλες, ενθαρρύνουμε την επαναχρησιμοποίηση και δημιουργούμε νέες θέσεις εργασίας στον τομέα των επισκευής και συντήρησης.

Τα κέντρα επισκευών αντιμετωπίζουν σήμερα διάφορες προκλήσεις που συμβάλλουν στο μαρασμό τους. Ορισμένοι από τους λόγους περιλαμβάνουν:

• Μείωση του κόστους αντικατάστασης: Η πτώση των τιμών σε πολλά καταναλωτικά αγαθά καθιστά πιο οικονομικό για τον καταναλωτή να αντικαταστήσει το προϊόν αντί να το επισκευάσει.

• Δυσκολία στην επισκευή νέων τεχνολογιών: Τα σύγχρονα προϊόντα είναι συχνά πιο πολύπλοκα και δύσκολα στην επισκευή, απαιτώντας εξειδικευμένα εργαλεία και γνώσεις.

• Πολιτικές των κατασκευαστών: Ορισμένοι κατασκευαστές αποθαρρύνουν την επισκευή των προϊόντων τους, είτε μέσω του σχεδιασμού τους είτε μέσω των εγγυήσεων και των πολιτικών υποστήριξης.

• Αλλαγή καταναλωτικών συνηθειών: Οι καταναλωτές συχνά προτιμούν την αγορά νέων προϊόντων.

• Αύξηση των υπηρεσιών ανταλλακτικών: Οι αυξημένες τιμές στα ανταλλακτικά ή η δυσκολία εύρεσής τους μπορεί να αυξήσει το κόστος της επισκευής.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ESG

Τον Απρίλιο του 2024 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τοποθετήθηκε υπέρ νέων Κανόνων, που στηρίζουν την επισκευή και το δικαίωμα του καταναλωτή σε αυτήν. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους προτεινόμενους Κανόνες:

• ο κατασκευαστής πρέπει να επισκευάσει ένα προϊόν σε λογική τιμή και εντός εύλογου χρονικού πλαισίου μετά τη νόμιμη περίοδο εγγύησης,

• διευκολύνεται η πρόσβαση σε ανταλλακτικά, εργαλεία και πληροφορίες επισκευής για τους καταναλωτές παρέχοντας κίνητρα για να επιλέξουν επισκευή συμπεριλαμβανομένων κουπόνια επισκευής και χρηματικά ποσά

• χρήση  διαδικτυακής πλατφόρμας που θα βοηθήσει τους καταναλωτές να βρουν τοπικές υπηρεσίες επισκευής και καταστήματα που πωλούν επισκευασμένα προϊόντα.

Οι νέοι κανόνες υποχρεώνουν τους κατασκευαστές να προσφέρουν γρήγορες και οικονομικά συμφέρουσες υπηρεσίες επισκευής και να ενημερώνουν τους καταναλωτές για το σχετικό δικαίωμά τους. Κάθε φορά που ένα αγαθό θα επισκευάζεται εντός της περιόδου εγγύησής του, η εγγύηση αυτή θα παρατείνεται για έναν επιπλέον χρόνο, στοιχείο που ενθαρρύνει τους καταναλωτές να επιλέγουν την επισκευή αντί της αντικατάστασης.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ESG

Μετά τη λήξη της νομικά κατοχυρωμένης εγγύησης, ο κατασκευαστής θα εξακολουθεί να υποχρεούται να επισκευάζει ορισμένες κοινές οικιακές συσκευές που είναι ήδη τεχνικά επισκευάσιμες βάσει ευρωπαϊκού δικαίου, όπως τα πλυντήρια ρούχων, οι ηλεκτρικές σκούπες, ακόμη και τα έξυπνα τηλέφωνα. Στον κατάλογο αυτό ενδέχεται να προστεθούν στο μέλλον και άλλες κατηγορίες προϊόντων. Οι καταναλωτές θα έχουν επίσης το δικαίωμα να ζητούν δανεική συσκευή για όσο διάστημα επισκευάζεται η δική τους ή, αν δεν αυτή μπορεί να επισκευαστεί, θα μπορούν εναλλακτικά να επιλέγουν να αποκτήσουν ένα ανακατασκευασμένο προϊόν.

Το νέο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δηλώνει την πρόθεση να καταστήσει το ευρύτερο οικονομικό πλαίσιο ευνοϊκότερο για την επισκευή. Τα μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την περιβαλλοντική φορολογία και τη δυνατότητα των κρατών μελών να χρησιμοποιούν συντελεστές Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) που θα προωθούν δραστηριότητες κυκλικής οικονομίας, που στοχεύουν τους τελικούς καταναλωτές. Συγκεκριμένα, ιδίως για τις υπηρεσίες επισκευής με βάση τους στόχους της για τη διαχείριση των αποβλήτων, η βελγική Κυβέρνηση εξέτασε το ενδεχόμενο να μειώσει τον ΦΠΑ στις μικροεπισκευές και την υποστήριξη των δραστηριοτήτων επισκευής ως στρατηγικές για τη βελτίωση της κυκλικής οικονομίας και της επαναχρησιμοποίησης.

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Φινλανδίας ενέκρινε ένα Εθνικό Σχέδιο για τα απόβλητα, «Από την ανακύκλωση σε μια κυκλική οικονομία», στο οποίο περιλαμβάνονται στρατηγικές για τη μελέτη διαφόρων οικονομικών μέσων για την ενίσχυση της επισκευής και υπηρεσιών συντήρησης. Προτείνονται η μείωση του ΦΠΑ για τις επισκευές και στήριξη των Δήμων ώστε να καταστεί δυνατή η επισκευή μέσω της παροχής χώρων χαμηλού κόστους για μικρές υπηρεσίες επισκευής.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η γαλλική Κυβέρνηση έχει συμπεριλάβει συγκεκριμένες στρατηγικές και μέτρα στον χάρτη πορείας της κυκλικής οικονομίας για την τόνωση των δραστηριοτήτων επισκευής, όπως η δημιουργία θέσεων εργασίας που σχετίζονται με την επισκευή και την επαναχρησιμοποίηση, η απλή ενημέρωση σχετικά με τη δυνατότητα επισκευής, καθώς και η υποστήριξη εκστρατειών επικοινωνίας και προγραμμάτων ευαισθητοποίησης για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τις δυνατότητες επισκευής. Επιπλέον, η γαλλική Κυβέρνηση υιοθέτησε δύο τροποποιήσεις στον Κώδικα Καταναλωτή για την ποινικοποίηση της προγραμματισμένης απαξίωσης του κύκλου ζωής ενός προϊόντος και τη βελτίωση της επισκευασιμότητας των προϊόντων.

Η σουηδική Κυβέρνηση εφάρμοσε επίσης μια έκπτωση ΦΠΑ για τις δραστηριότητες επισκευής και, στο πλαίσιο των στρατηγικών για τη βιώσιμη κατανάλωση, εισήγαγε απαιτήσεις για τη συμπερίληψη πληροφοριών σχετικά με την επισκευή, διαθέσιμες επιλογές επισκευής στα προϊόντα, παρόμοια με τις ενημερωτικές ετικέτες για τις επιλογές ανακύκλωσης.

Ένας από τους στόχους του Ολλανδικού εθνικού χάρτη πορείας προς μια κυκλική οικονομία είναι η επίτευξη ποσοστού 50 % μείωση της χρήσης πρωτογενών πρώτων υλών έως το 2030. Αυτό θα συνεπαγόταν περισσότερες προσπάθειες για την επισκευή, ως μία από τις βασικές στρατηγικές για την πρόληψη των αποβλήτων και τη μείωση της κατανάλωσης. Παρόμοια με ορισμένα άλλα κράτη μέλη, η ολλανδική κυβέρνηση έχει επίσης μειώσει τον ΦΠΑ στις υπηρεσίες μικροεπισκευών.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΓΙΑ MARKETING, ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΠΕΛΑΤΩΝ

Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα όσον αφορά την Κύπρο, φάνηκε ότι το 2018 παρήχθησαν 3.132.000 τόνοι αποβλήτων τα οποία αναλογούν σε 3576 κιλά κατά κεφαλήν. Τα απόβλητα αυτά κατηγοριοποιούνται σε απόβλητα κατασκευών και κατεδάφισης (45,8%), απόβλητα από νοικοκυριά (16,8%), από δραστηριότητες μεταποίησης (10,6%), από ορυχεία και λατομεία (6,6%), από την παραγωγή ενέργειας (0,1%) και από άλλες οικονομικές δραστηριότητες (14,5%) (Eurostat).

Η κυκλική χρήση αντικειμένων στην Κύπρο κατέγραψε ποσοστό ίσο με 2,3% το 2016, το οποίο είναι κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, υπήρξε άνοδος ως προς τον αριθμό των απασχολουμένων στην κυκλική οικονομία, σημειώνοντας ποσοστό ίσο με 1,99% της συνολικής απασχόλησης το 2016, σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ ο οποίος είναι ίσος με το 1,73% (Charalampous, 2018).

Στην Κύπρο έχει δημιουργηθεί από το ΚυκλΟΙΚΟδρόμιο μία διαδικτυακή πλατφόρμα η οποία ενθαρρύνει την επισκευή, ανακαίνιση, συντήρηση και επιδιόρθωση υλικών αγαθών, η οποία ξεκίνησε να βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία πριν από την υιοθέτηση των νέων κανόνων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πρόκειται για «CIRCULAR FOR ALL/ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ», μία πρωτοβουλία του ΚυκλΟΙΚΟδρομίου, που προωθεί μεταξύ άλλων τα κέντρα επιδιόρθωσης και επισκευής. Έχει εντάξει στο δίκτυο διάφορες κατηγορίες καταστημάτων επισκευών και συντήρησης, μεταξύ των οποίων επισκευές και επιδιορθώσεις ενδυμάτων, υποδημάτων, ηλεκτρονικών συσκευών, επίπλων και άλλα. 

Περισσότερες πληροφορίες βρίσκονται αναρτημένες στην επίσημη ιστοσελίδα του «CIRCULAR FOR ALL» στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://circularforall.org. Κάθε κέντρο επισκευής λαμβάνει ένα σήμα το οποίο αναρτάει στην είσοδο για να διακρίνεται για τη συμμετοχή στην πρωτοβουλία κυκλική οικονομία για όλους με μότο «Επισκευή και Επιδιόρθωση: Κυκλικά για ένα Βιώσιμο Αύριο!».

της Έλενας Γιάγκου*

*Εκπαιδευτικός, Εξειδίκευση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, ΚυκλΟΙΚΟδρόμιο (kykloikodromio.org)